hetverhaal van Burning City

Burning City
stad van vuur

Hoe anders we het ook zouden willen, vele jongeren ervaren onze wereld als chaotisch, overprikkelend en niet veilig. Een van de reacties daarop is angst. In Burning City onderzoekt regisseur Junior Mthombeni samen met twaalf performers hoe angst ons gedrag stuurt, en hoe we dat basisinstinct kunnen overstijgen. Het resultaat is een explosieve, energieke voorstelling voor iedereen vanaf 15 jaar.

Voor zijn nieuwe voorstelling Burning City, een coproductie van SOCHA, hetpaleis, KVS en theater arsenaal, neemt regisseur Junior Mthombeni ‘het reptielenbrein’ als vertrekpunt. Wat gebeurt er als je geconfronteerd wordt met stress of een gevaarlijke situatie? Wat doe je als je te maken krijgt met geweld, je onzeker voelt of totaal overweldigd wordt door de prikkels van sociale media? Je overlevingsinstinct neemt het over: hide, fight, flight of freeze.

“Ik heb best wel een moeilijke jeugd gehad en ik zag de hide-, fight-, flight- en freeze-reacties vaak bij mezelf opduiken. Op zo’n momenten ben je niet meer aan het leven, maar aan het overleven. Je valt terug op een soort primairinstinct”, zegt Junior Mthombeni. “Ik begon te merken dat velen van ons per manent in een staat van overleven functioneren. Die persoonlijke overlevingsinstincten hebben dan ook invloed op een maatschappelijk niveau. Wat zich op microniveau afspeelt, speelt zich ook af op macroniveau. Zo krijg je een wereld waarin Trump twee keer verkozen wordt, het politieke veld almaar meer gepolariseerd raakt en de klimaatverandering ontkend wordt. Veel mensen reageren momenteel door zich naar binnen te keren, ze willen zulke beangstigende situaties niet zien. We gooien de grenzen dicht: hide.”

Feest

Juniors observaties vormden het vertrekpunt voor een artistiek onderzoek. In het voorjaar van 2023 kwam SOCHA, de artistieke community waar Junior samen met muzikant Tom Kestens een van de voortrekkers is, een week lang elke avond samen om te improviseren rond het thema angst. De resultaten werden aan het einde van de week getoond. “Het toonmoment was extreem energetisch en heel gevoelsmatig”, herinnert Amina Iddrisu, een van de dansers, zich. “Die avond werd zo goed onthaald dat Theater Aan Zee ons heeft uitgenodigd om het materiaal verder uit te werken. Die herwerkte versie was één groot feest.”

"We willen jongeren laten zien dat ze niet alleen zijn in hun kwetsbaarheid"
- Junior Mthombeni

Die toonmomenten zijn de basis van Burning City. “We concludeerden tijdens het onderzoek dat iedereen de drie overlevingsinstincten in zich heeft”, vertelt Amina. “Je hebt niet te kiezen welk instinct de bovenhand krijgt in een bepaalde situatie, maar alle mensen kennen wel de drie reacties. Die vaststelling kan een verbindingspunt vormen.” Hoewel de voorstelling vertrekt vanuit ervaringen als angst, trauma en chaos, staan in Burning City doorzettingskracht, hoop en weerbaarheid centraal. “Vroeger maakte ik stukken over figuren die vochten tegen racisme en de onderdrukking van de zwarte bevolking, zoals Malcolm X of Winnie Mandela. Nu zoek ik eerder naar thema’s die ons samen kunnen brengen”, merkt Junior op over die verschoven focus. “Dat wil niet zeggen dat die activistische ingesteldheid weg is, maar ik denk dat onze samenleving nu vooral verbinding nodig heeft. Ik denk dat die twee kanten in onze voorstelling aan bod komen: diepe dalen, maar ook kracht, liefde en vreugde.”

Uitwisseling

Verbinding en transformatie vormen de kern van Burning City, niet alleen op inhoudelijk vlak, maar ook in de artistieke taal die gesproken wordt. De dertien performers hebben sterk uiteenlopende achtergronden, talenten en kwetsbaarheden. “Wij verschillen in etniciteit, leeftijd, gender en artistieke taal. De groep is divers in de meest brede zin, maar zonder te proberen divers te zijn. Iedereen heeft gewoon veel talent”, zegt Vianney Adriaens, een van de performers van Burning City. “Bij de creatie van Burning City werken we horizontaal; er is geen hiërarchie”, vertelt Junior. Zo creëer je één geheel en één taal. Het is mooi om te zien hoe alle performers uiteindelijk allemaal acteren én muziek spelen én dansen. We zijn niet vast te pinnen op één discipline. We proberen daar grenzeloos in te zijn, in te zetten op de kracht van de community. Het belangrijkste is dat we allemaal iets te vertellen hebben”, zegt Junior. Daarbij spelen ook improvisatie en experiment een cruciale rol. “Die vrijheid behouden, is belangrijk. Daarin schuilt onze kracht.”

Samenkomen 

Junior Mthombeni gelooft niet alleen op artistiek vlak, maar ook in een maatschappelijke context in het  belang van verbinding en nieuwe ontmoetingen: “Als we claimen dat we een betere maatschappij willen, moeten we dat hier en nu proberen te realiseren. Als wij er op anderhalve maand tijd in een repetitieproces niet in slagen om één taal te vinden, wat verwachten we dan van de buitenwereld?” Die insteek laat Junior ook weerklinken in de titel. “Meer dan anders staat de stad in brand. Het is de ultieme plek waar diverse mensen samenkomen: mensen die kwetsbaarder zijn, die geconfronteerd worden met racisme of op uiteenlopende manieren buitengesloten worden...” Tegelijkertijd wil hij een stad tonen die brandt van vurigheid, passie en potentieel: “Een vuur is ook de plek waar mensen rond gaan zitten om met elkaar te praten. Het idee is echt niet alleen dat we aan het opbranden zijn. Er komen in Europa zoveel verschillende nationaliteiten en achtergronden samen in de steden. Ik denk dat we dat net als een kracht moeten zien.”

Zien en gezien worden

De performers van Burning City brengen hun verschillende werelden samen om een kracht te ontketenen. “Het summum is om die transformatieve energie met het publiek te kunnen delen en ze zo vanuit de theaterzaal naar buiten te brengen,” zegt Junior. Om die reden gooit Burning City de klassieke zaalopstelling overboord: het publiek neemt plaats rond een catwalk. Zo verdwijnt de gebruikelijke veilige afstand tussen publiek en performers en wordt de toeschouwer letterlijk in de voorstelling gezogen. “De mensen zitten met hun neus op het spektakel”, verduidelijken Amina en Vianney. “In dat opzicht blijft het onderzoek naar primaire instincten misschien niet beperkt tot de ervaringen van de performers, maar maken de reacties van het publiek daar ook deel van uit: Hoe reageren zij wanneer ze zo dichtbij ons zitten en ons onomwonden onszelf zien zijn? Zijn ze bang? Willen ze meedoen?” “Tegelijkertijd is er de vraag hoe wij omgaan met hun reacties. De catwalk gaat ook over bekeken worden, jezelf presenteren. In de context van Burning City betekent dat vooral: je durven blootstellen in al je kwetsbaarheid.”

Kwetsbaarheid 

Burning City hoopt vooral iets los te maken bij jongeren.“We leven in een tijd waarin iedereen het zelf lijkt te moeten maken in de wereld. We kunnen dat heel macho en sterk vinden, maar het is vooral ook enorm beangstigend. Wat als ik val? Ik denk dat dat een grote impact heeft op de beslissingen en het groeiproces van jongeren,” zegt Junior. “We willen jongeren laten zien dat ze niet alleen zijn in hun kwetsbaarheid. En dat het mogelijk is om desondanks te dansen en vieren op een podium.” Vianney: “Ik denk dat de voorstelling jongeren echt gaat aanspreken, doordat ze in your face en luid is. Ik hoop dat jonge mensen zichzelf kunnen herkennen en het gevoel hebben dat ze deel uitmaken van een hoopgevende, vurig brandende community.”

praktisch
première op 20 februari 2025
speelt tot 28 februari 2025 in hetpaleis,
nadien op reis

__

beelden: © Diego Franssens
v.l.n.r.: Junior Mthombeni, Vianney