het verhaal van Inne Goris

Inne Goris: “Zeg ‘eerste liefde’ en iedereen komt wel met een verhaal” 

Theatermaker Inne Goris bundelt in Ophelia - een nieuwe coproductie van hetpaleis, LOD muziektheater en Opera Ballet Vlaanderen - verhalen over de eerste liefde. In een open gesprek vertelt ze over de lange weg die ze samen met haar ploeg aflegde en over hoe Ophelia in het schijnsel van corona een intimistische filminstallatie werd.

INNE GORIS is theatermaker. Ze studeerde in 1997 af aan de Toneelacademie Maastricht met de voorstelling Niet in staat tot slechte dingen. Na een doortocht bij BRONKS als educatief medewerker en een opdracht als dramaturge bij Ultima Vez (Wim Vandekeybus) richtte ze in 2001 haar eigen gezelschap ZEVEN op. Goris wil actief zoeken naar de restanten van een groter geheel, en zichtbaar maken wat verborgen is. Dit resulteert in eigenzinnige voorstellingen grenzend tussen beeldende kunst, theater en dans. Sinds 2009 creëert Goris verschillende producties onder de vleugels van LOD muziektheater.

Wie jouw Ophelia bijwoont, krijgt een bijzonder intimistisch werk te zien. Maar dat was niet de initiële opzet, juist?
Inne Goris: “Aanvankelijk wilde ik een grote groep performers op scène samenbrengen. Alles was al in kannen en kruiken om met een groep van 13 meisjes en 120 zangers van Antwerpse en Gentse koren te werken. Maar in maart 2020, na slechts een week repeteren, overviel de eerste lockdown ons. Nog een lockdown later werd het voor iedereen duidelijk dat we onze grootste plannen mochten opbergen en beter naar een nieuwe werkvorm op zoek gingen. Samen met Koen (Broos, fotograaf en videomaker die van meet af aan bij het project betrokken was), scenograaf Stef Stessel, componist Thomas Smetryns en Dounia Mahammed die het libretto schreef, hebben we dan de optie van bewegend beeld onderzocht. Als ploeg hadden we een hele weg afgelegd met een pak beschikbaar materiaal. En omdat we veel individueel met de meisjes hadden gewerkt, kwam het idee om portretten van hen te maken met materiaal dat ze zelf hadden aangedragen. In deze vorm konden we ook de kern behouden van wat we wilden vertellen: de eerste liefde en wat dat met een mens doet.”

 "In analyses wordt Ophelia vaak omschreven als fragiel,
kwetsbaar, onschuldig en hysterisch. Maar is dat wel zo?"

Het vertrekpunt van de voorstelling ...
IG: “Klopt. En het personage van Ophelia natuurlijk. We vertrokken namelijk van Shakespeares klassieker Hamlet en lieten ons niet inspireren door de Deense prins, maar wel door zijn lief Ophelia die jammerlijk verdrinkt. Heel veel mensen zeggen vaak: ‘die Ophelia, wie was dat nu ook alweer?’ Dat is ook een weg die ik met de meisjes heb afgelegd. Ophelia staat in mijn ogen symbool voor de schoonheid en de verwoestende kracht die de liefde heeft. Shakespeare maakt haar een speelbal van machtsspelletjes in een paleis, laat haar verdrinken in een vijver en geeft haar amper het woord. In ‘onze Ophelia’ willen we haar net een stem geven en haar uit de schaduw laten treden. In analyses wordt Ophelia vaak omschreven als fragiel, kwetsbaar, onschuldig en hysterisch. Maar is dat wel zo? En zijn dat per definitie slechte eigenschappen? Anneleen, een van de meisjes, ziet ze bijvoorbeeld resoluut als positieve eigenschappen. Daar gaat het over; wat gebeurt er als we Ophelia een hedendaagse stem geven? Wat hebben 12 meisjes vandaag te vertellen over de liefde? Welke parallellen zien ze met Ophelia, met haar verhaal?

Naast de lezing van Shakespeare vertrok ik onder meer ook van het beroemde schilderij van John Everett Millais, omdat het zo’n iconisch beeld is dat veel mensen kennen. Op het affichebeeld zie je een drijvende Ophelia zoals in het werk van Millais. Het geluid van water speelt een heel prominente rol in de voorstelling en de kleuren uit het schilderij komen terug in de film. Ook de beperkte improvisaties die we kort voor de eerste lockdown deden, waren gebaseerd op het schilderij.”

De geportretteerde meisjes zijn tussen de 8 en 22 jaar. Was dit grote leeftijdsverschil een bewuste keuze?
IG: “Absoluut. En dat heeft net te maken met de thematiek van de voorstelling. Want zeg ‘eerste liefde’ en iedereen komt met een verhaal, iedereen heeft daar wel iets over te vertellen. Zelfs als je erg jong bent, ook als je nog niet verliefd geweest bent. Samen met de meisjes zijn we als groep gaan improviseren rond de figuur van Ophelia en de eerste liefde. Tijdens dit proces trachtte ik de meisjes zoveel mogelijk te beschermen. Dat doe ik door Ophelia als een soort van sluier over het eigen verhaal van de meisjes te draperen. Op een gegeven moment sprak ik hen tijdens de improvisaties ook niet langer aan met hun voornaam, maar wel met ‘Ophelia water’ of ‘Ophelia ziel’. Natuurlijk neem je als speler ook je eigen verhaal en verleden mee op scène, maar ik vind die bescherming heel belangrijk. In de repetitieruimte kreeg ik van de meisjes cadeautjes, kleine momenten die blijven plakken en nieuwe inzichten geven. Het gaat niet alleen om mijn Ophelia maar ook over de Ophelia in de hoofden van mijn ploeg.”

“Voor mij zijn ‘witte vlekken’ vaak een vertrekpunt:
dingen waarover we het niét hebben.”

Even uitzoomen. Jouw werk lijkt zich te onderscheiden door een intimistische kruising van beeldende kunst, theater en dans. Qua thematiek keert de leefwereld van kinderen en jongeren vaak terug. Welke lijn zie jij in je oeuvre dat ondertussen al meer dan 20 jaar overspant?
IG: “Over de liefde heb ik al wel wat voorstellingen gemaakt. In 2008 maakte ik bij LOD Naar Medeia. Dat stuk was véél donkerder dan Ophelia. Waar het bij Ophelia over de eerste vlinders gaat, belichtte ik in Naar Medeia hoe een vechtscheiding je kijk als kind op de liefde kan bepalen. Ik werk ook graag met universele thema’s. Het maakt niet uit of je 9 of 99 bent. Iedereen ervaart er wel iets bij en kan er iets over zeggen. Qua medium hangt mijn keuze heel sterk af van wat ik wil vertellen. Voor mij zijn ‘witte vlekken’ vaak een vertrekpunt: dingen waarover we het niét hebben. Waar gaat het bij Shakespeare niét over? Wat wordt er niét over Ophelia gezegd? De volgende stap is dan wat je vertelt met welk medium. Sommige dingen zijn vaak makkelijker met één eenvoudige beweging of met een beeld te vertellen dan met taal. Anderzijds kan je vaak niet rond taal heen.”

“Muziek en geluid spelen heel direct op je in. Ik denk
alleen dat vuur en geur qua emotie nog straffer zijn.”

Je gaat dus niet bewust op zoek naar een mix van disciplines, maar je vertrekt vanuit een thematiek en kijkt naar welke media je nodig hebt om je verhaal te vertellen?
IG: “Ik denk heel sterk in beelden en in sfeer. Voor mij is het belangrijk dat al die elementen leiden tot een geheel. Neem nu bij Ophelia: Wouter Snoei is blijven werken aan het geluid tot het helemaal op punt stond. Ook dat is een belangrijk onderdeel van de voorstelling in zijn geheel. Het geluid zet je verbeelding aan het werk. Bij Ophelia hopen we door het geluid van wind, water, natuur… te laten horen, de verbeelding te prikkelen en een context te creëren. In Ophelia zie je de meisjes doorgaans individueel, maar op de achtergrond hoor je vaak een veelheid aan stemmen. Zo voel je dat ze met meer zijn en creëer ik een soort van context, een plek van waar ze zouden kunnen zijn. Daar kan je zelf over fantaseren.

In mijn werk zijn associaties heel erg aan de orde. Zie het als een soort aanbod waaruit het publiek kan kiezen. Geen verhaaltje van A tot Z, maar wel een reeks kapstokken die je een houvast bieden. Ik vraag eigenlijk best wel wat van de toeschouwer. Je moet zelf je verbeelding durven laten werken en de dingen op je af laten komen. Als je bij mijn theatrale installatie Huis of nu ook bij Ophelia binnenstapt, meteen blokkeert en dan zegt: ‘dit snap ik niet’... tja, dan mis je je ‘trip’. Sommige dingen lijken misschien ook heel simpel, maar er zit wel degelijk een hele dramaturgie achter.

"Voorstellingen van Inne Goris laten zich het beste bekijken in een verre stad, en alleen. Je moet er achteraf een tijdje in kunnen verwijlen, zoals in een warm lichaam waarvan alleen nog de afdruk in het kussen staat. De voorstellingen articuleren meerdere waarheden tegelijk, maar die laten zich enkel begrijpen ergens rond je hart." 
– WOUTER HILLAERT